کاکەی فەلاح

کاکەی فەلاح نازناوی شاعیری خەبات و ڕاپەڕین و ڕۆژنامەنوسی لێھاتووی کورد حەمین کوڕی قادرە. لەڕۆژی ١٩٩٠/١٠/٠٩دا لە تەمەنی ٦٢ ساڵیدا لە شاری سلێمانیدا مرد.

کاکەی فەلاح لە ساڵی ١٩٢٨ لە چوارتا (شارباژێڕ)ی سەر بە پارێزگای سلێمانی چاوی بە ژیان ھەڵھێناوە و لەخێزانێکی ھەژار دا پەروەردە بووە و خوێندنی سەرەتایی لە شارەکەی خۆی و ناوەندی لە سلێمانی تەواو کردووە و چووەتە پاڵ پارتی کۆمنیستی و خەباتی چینایەتی کردووە و ھۆنراوەی نیشتمانی داناوە و لەسەر ھەڵوێستی ڕامیاری چەند گیراوە و ئەشکەنجە دراوە، بەڵام کۆڵی نەداوە و ھەر بەردەوام بووە لەسەر بیروباوەڕی شۆڕشگێڕی خۆی.

ئەم شاعیرە بە ‌ھۆنراوە‌ی ڕامیاری ھاتۆتە گۆڕەپانی وێژەی کوردی و ھەوڵی داوە بە وشەی سووک و سادە واتای قووڵ و جوان پێکەوە بنێ و بیخاتە سەر کێشی سووکی خۆماڵی و پشت لەکێشی کۆن بکات و تا لە گۆڕەپانی خەباتی ڕامیاری پتر دەچووە پێشەوە، ھۆنراوەکانی پڕ خۆشتر دەبوون و چاکتر دەبوونە زمانحاڵی میللەتەکەی لەو کاتەی، کە لەسەر بەشداریکردنی لە ڕاپەڕینەکەی کانوونی دووەمی ١٩٤٨ی گەلانی عێراق بە ساڵ و نیوێک سزادرا و لە ناسریە و ئەبوغرێب سزاکەی بەسەر دەبات و لە جەرگەی تاریک لەناو زیندانەوە ئەم ھۆنراوەیەی دەنووسێ و لەسەرەتاکەیدا دەڵێ:

سەربەستی ئەت پەرستم
تۆی تاقە خۆشەویستم
تۆ و پردی سەر زمانم
تۆی ئامانجی ژیانم
تۆی ئایینم، تۆی بڕوام
تۆی ئاواتم، تۆی ھیوام

دوای تەواوبوونی سزاکەی دەگەڕێتەوە سلێمانی و خەباتی نھێنی دەکات تاکو لە ئەنجامدا دەکەوێتە دەست پیاوانی ڕژێمی شاھانەوە بە ٥ ساڵ بەندی ٣ ساڵ دەست بەسەر فەرمانی دەدرێ و دوای تەواوکردنی سزاکەی دێتەوە سلێمانی و ئەو تاقیکردنەوەی تاڵەی ژیانی بەندیخانە و ھەوڵی بێ سوودی پیاوانی ڕژێمی بۆ لەخشتەبردنی و وازھێنانی لە بیروباوەڕی پێشکەوتنخوازی خۆی ھۆنراوەیەک دادەنێ بەناوی "ڕێبوارێکم" و بەم جۆرە دەستپێدەکات:

ڕێبوارێکم بەسەر ھەورازی توتڕکا
ھەڵئەگەڕێم
بەڕێی کاکێشانی دڕکا
ھەنگاو ئەنێم
دوای ئەم سەرەتایە
بەسەرکەوتووی درێژە بە ھۆنراوەکەی دەدات و دەڵێت:
چەندان خاوەنی تانە شۆر
بەرۆکیان ئەگرتم بەزۆر
گۆڕ ھەڵکەنانی زەبرو زەنگ
لێیان ھێنامە ژارو ژەنگ
ئەخاوەن گۆڕ، نەتاتە شۆر
توانیان من بنێنە گۆڕ!

شاعیر خاوەنی بیروباوەڕێکی پتەو بووە، ھەرچەند دوژمنانی ویستوویانە بە زەبر و زەنگ لەڕێگای لابدەن، کە چی بێ ھوودە بووە. جگە لە تێکۆشانی شۆڕشگێڕی و ھۆنراوە و وێژە کارێکی بەنرخی لە ڕۆژنامەگەریی کوردیدا کردووە بە دەرچواندنەوەی ڕۆژنامەی ژینی، کە کاتی خۆی پیرەمێرد لە ساڵی ١٩٣٩وە تاکو ڕۆژی کۆچی دوایی لە ١٩٥٠/٠٦/١٩ دەری دەچواند، دوای ئەوی ئەویش ماوەیەک مامۆستا گۆران و ئەحمەد زرنگ سەرپەرشتیان دەکرد. کاکەی فەلاح ئەو ڕۆژنامەیەی لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ١٩٧٠ دەرچواندەوە.
 

بەرھەمەکان
دوو کۆمەڵە ھۆنراوەی منداڵان بەناوی "چرۆ" ‌و "سروود" ساڵی ١٩٦٦ و ١٩٦٨
لەگەڵ شەپۆلەکانی "دیوانێکی ھۆنراوە" لە ساڵی ١٩٦٧دا چاپکراوە.
ئۆدیبی پاشا - وەرگێڕانە لە عەرەبیەوە - لە ساڵی ١٩٧٨ چاپکراوە.
دیوانی کاکەی فەلاح - بەغدا- ساڵی ١٩٨٠ چاپکراوەو بە پێشەکی دکتۆر "عیزەدین مستەفا"یە
کاروانی ھۆنراوەی نوێی کوردی - بەرگی یەکەم لە ساڵی ١٩٧٩ و بەرگی دووەم لە ١٩٨٠
چۆلەکەی پاساری - سلێمانی لە ساڵی ١٩٨٣دا چاپکراوە

لەدوای کۆچی دوایی شاعیریش دیوانێکی نوێی کاکەی فەلاح لەساڵی ٢٠٠٤ بەچاپ گەیەنراوە و لە کۆکردنەوە و ئامادەکردنی بنەماڵەکەیەتی و دەکەوێتە ٤٢٠ لاپەڕە و لەبەرگی دوایی ئەو دیوانە پتەوەیدا ئەم پارچە ھۆنراوە پڕ بەواتایەی بڵاوکراوەتەوە:

دنیا شەوە
خەم وەک شارە زەردەواڵە
ورووژاوە
چاویش خەوی لێ زڕاوە
ئاخۆ ئەستێرەی عومری کێ
داکشاوە!!